تجربه آموزش مجازی در دوران کرونا شرایطی برای دانشگاهیان ایجاد کرد که امکان پذیرش محیط‌های آموزشی جدید را برای آنها رقم زده است. علاوه بر آن، در دنیای فعلی که فناوری در همه ابعاد زندگی رخنه کرده است، متاورس، راهکاری مناسب برای دانشگاه‌ها است تا آموزشی متفاوت و بسیار کاربردی را برای دانشجویان خود به ارمغان آورند.
حدود ۳ سال است که شرایط زندگی در کره خاکی نسبت به قبل متفاوت است علت این تفاوت هم به خاطر ویروسی است که سرزده آمد و سبک زندگی همه انسان‌های جهان را دستخوش تغییرات کرد. در این ۳ سال که فراز و نشیب‌های زیادی در ابعاد مختلف زندگی بشریت ایجاد شد، نکات زیادی پدید آمد ما باید از آنها درس بگیریم.
طبعا، یکی از مصادیق این تغییر، نحوه ارائه آموزش در جهان بود. چه در سطح مدرسه و چه در سطح دانشگاه. آموزش در سطح جهان به شیوه “مجازی” پیش رفت و همه دانش آموزان، دانشجویان و اساتید با تکیه بر اینترنت و فضای مجازی، حدود ۲ سال آموزش خود را پی گرفتند.
از طرفی، پیشرفت فناوری در جهان و دسترسی همگانی به اینترنت کار را برای همه آسان‌تر کرد. تجربه کرونایی آموزش در جهان نشان داد که میتوان با تکیه بر ابعاد مختلف فضای مجازی،آموزش را به طرقی جدید ارائه کرد که تاثیرگذاری بیشتری هم داشته باشد.
بی‌شک، آینده آموزش در جهان در گرو پیشرفت فناوری است. اما نوع خاصی از فناوری به نام “متاورس”(Metaverse)،قابلیت ایجاد تغییر در آموزش را دارد.
شاید بهتر باشد در ابتدا تعریفی از “متاورس” ارائه کنیم.
کلمه متاورس ترکیبی از دو لغت Meta+Universe است. واژه متا از ریشه یونانی “فراتر” گرفته شده و ورس هم از کلمه یونیورس به معنای “جهان” آمده است. از این رو از نظر لغوی metaverse را می‌توانیم به “جهان ماوراء” ترجمه کنیم.
متاورس یک دنیای مجازی است که با ترکیب مفاهیم واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR)، به دنبال این است تا به کاربران خود این فرصت را بدهد تا هر آنچه را که در دنیای واقعی انجام می‌دهند بدون نیاز به حضور فیزیکی در متاورس انجام دهند. در واقع میتوان متاورس را یک جهان برتر معرفی کرد که در آن محدودیت‌های دنیای فیزیکی از بین خواهد رفت و شاید انسان‌ها بتوانند در دنیای آرمانی خود زندگی کنند.
بنابراین، در بخش آموزش نیز میتوان از کاربردهای خارق‌العاده متاورس منتفع شد. کاربردهای زیادی برای متاورس وجود دارد اما اگر بخواهیم مثال‌هایی از این کاربردها بزنیم باید به موارد ذیل اشاره کنیم:
۱. ارائه فیلم های مستند در متاورس
مشاهده فیلم‌های مستند در کلاس درس یک راه عالی برای شروع گفتگو در مورد علم یا مسائل اجتماعی است. در این روش از دانشجویان خواسته می شود یک مستند تماشا کنند و سپس در مورد آن در گروه های چندنفره بحث کنند یا تکلیفی معادل با آن انجام دهند.
۲. سفر به نقاط مختلف جهان
در متاورس می توانیم به شهرهای مختلف سفر کنیم و مکان‌های طبیعی جهان را تماشا کنیم. در واقع می توانیم از طریق یک هدست واقعیت مجازی به قطب شمال و قطب جنوب برویم.
۳. شرکت در رویدادهای مهم علمی
در متاورس ما قادر به مشارکت و تعامل با دیگران در یک محیط اجتماعی هستیم. در یک محیط کلاسی، می توانیم شخصی را به معنای مجازی به کلاس خود دعوت کنیم. بنابراین ما می توانیم یک فضای مجازی داشته باشیم که در آن با هم همکاری داریم. پس ما می توانیم در این محیط تعاملات شخصی و اجتماعی داشته باشیم، همچنین می توانیم رویدادهای ساختارمندتری داشته باشیم. از جمله این رویدادها سخنرانی یا کنفرانس یا سمپوزیوم‌هایی است که می‌توانیم در آن شرکت کنیم و افراد دیگری از طریق یک آواتار مجازی با ما صحبت کنند. این خود یکی از دلایل اثبات انقلاب در آموزش با متاورس است.
۴. انجام فعالیت‌های تناسب اندام
ارتباط بین ذهن و بدن بسیار قوی است. بنابراین کار با چیزهایی مانند فعالیت‌های تناسب اندام، حرکت بدن، مدیتیشن یا تمرکز حواس میتواند به دانشجویان در تمام جنبه‌های تحصیلی و تمام جنبه‌های زندگی کمک کند. برخی از برنامه‌های تناسب اندام و مدیتیشن موجود در دستگاه‌های واقعیت مجازی امکان قرارگرفتن در یک محیط که در آن می توان استراحت کرد را برای دانشجویان فراهم می‌کند تا به این ترتیب در شرایط آرام‌تری تحصیل کنند.
کاربرد متاورس در رشته‌های گوناگون
متاورس در پزشکی
با توجه به مزایای گسترده متاورس در پیشرفت آموزش دانشجویان، دانشگاه‌های دنیا به این سمت رفته‌اند که از فناوری “متاورس” در رشته‌های گوناگون استفاده کنند. یکی از گسترده‌ترین کاربردهای متاورس استفاده از آن در رشته پزشکی است.
بکارگیری پلتفرم‌های متاورس یا متا در آموزش پزشکی، توانایی‌های فناورانه و آموزشی جدیدی را برای توسعه مهارت‌های دانشجویان پزشکی به ارمغان می‌آورد. در دنیای متاورس، دانشجو میتواند مراقبت از بیمار، آموختن دانش پزشکی، آموزش کار تیمی، استدلال تشخیصی و … را تجربه کند. به عنوان مثال، یکی از کاربردهای متاورس در رشته پزشکی، استفاده از فناوری MR برای تقویت تجربه بالینی از راه دور است که توسط کارآموزان از طریق چشمان متخصص با استفاده از یک دستگاه هدست مشاهده می‌شود. این فرمت جدید به تیم‌های دانشجویی این امکان را می‌دهد که با بیماران، هم‌کلاسی‌ها و اساتید خود تعامل داشته باشند، در حالی که همزمان یافته‌های بالینی، تصویربرداری و مطالعات آزمایشگاهی بیمار را در کنار تخت تجسم می‌کنند.
در مطالعه دیگری، استفاده از اپلیکیشن واقعیت مجازی چند کاربره برای احیای ایست قلبی بیماران مورد استفاده قرار می‌گیرد. این برنامه به چهار کارآموز پزشکی اجازه می‌دهد تا در یک “اتاق مجازی” باشند و با هم برای مراقبت از بیمار ایست قلبی به صورت مجازی همکاری کنند. همه اینها تحت فشار زمان واقعی و تغییرات سریع حجم کار، درک سیستماتیک، مهارت‌های تصمیم گیری بالینی و مکانیسم‌های کار تیمی، در میان بسیاری موارد دیگر ارائه می‌شود.
متاورس در مهندسی
متاورس امکان یادگیری همه جانبه در آموزش عالی را ترویج خواهد کرد. این موضوع در تحقیقات دقیق حوزه های مختلف در حال اجرا است.
در واقع متاورس، توسعه فناوری‌های مختلف است. این فناوری‌ها عبارتند از واقعیت افزوده، واقعیت مجازی، واقعیت ترکیبی، هوش مصنوعی، بلاک چین و دنیای سه بعدی.
بدین ترتیب با توجه به کاربردی و فنی بودن رشته‌های فنی و مهندسی، متاورس میتواند در رشته‌های مهندسی کاربرد گسترده‌ای برای دانشجویان داشته باشند تا آنها بتوانند از طریق ابزاری مانند هوش مصنوعی و دنیای سه بعدی، مدل‌سازی گوناگون در رشته خود را تجربه کنند.
اخیرا، دانشگاه پلی تکنیک هنگ کنگ (PolyU) و دانشگاه آموزش هنگ کنگ (EdUHK) یادداشت تفاهمی برای ایجاد مرکز یادگیری همه جانبه و متاورس در آموزش با یکدیگر امضا کردند.
هدف این همکاری بین دو دانشگاه PolyU و EdUHK ایجاد زیرساخت مشترک برای انجام تحقیقات بین رشته‌ای برای تأثیرگذاری بر آموزش است.
این مرکز به طور خاص بر این موضوع تمرکز خواهد کرد که چگونه تجربیات همه جانبه، از جمله تجربیات واقعیت مجازی و به طور کلی متاورس، میتواند پردازش شناختی، توجه، حافظه، عملکرد مغز و در نهایت نتایج یادگیری دانشجویان را تقویت کند.
متاورس در علوم انسانی
در حال حاضر دنیا به سمتی می‌رود که در رشته‌های علوم انسانی نیز از فناوری متاورس استفاده شود. به عنوان مثال، دانشکده کسب و کار UPES در هند، یک دانشگاه از راه اندازی اولین برنامه رشته “مدیریت کسب و کار” در نوع خود در متاورس خبر داد که به دانشجویان درک جامعی از اکوسیستم های متاورس، بلاک چین و وب ارائه می‌دهد.
این برنامه دو ساله دارای یک برنامه درسی است که با سه اصل اصلی طراحی شده است: دانش نظری در مورد متاورس، تجربیات فراگیر از طریق آزمایشگاه‌های Meta، و تجربه عملی با شرکت هایی که در عرصه متاورس کار می‌کنند.
با این تفاسیر و با تجربه ۲ سال آموزش مجازی، وقت آن رسیده که ما هم مانند تمام دنیا به سمت استفاده از فناوری در آموزش عالی کشور حرکت کنیم که با توجه به توضیحات اجمالی مذکور، یکی از مصادیق آن استفاده از فناوری متاورس است.
متاورس شیوه جدیدی برای ارائه آموزش را به وجود می‌آورد. نخستین تاثیر آن در آموزش این خواهد بود که سرعت انتقال داده را در مراکز آموزشی تحت پوشش وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم به شدت بالا می‌برد.
همراه شدن دانشگاه‌ها با این تغییرات سریع عصر مجازی میتواند تاثیرات زیادی در زندگی و کار استاد، دانشجو، کارمند و محیط دانشگاه داشته باشد تا به این ترتیب زمان آزمایش مفاهیم و نوآوری در حوزه آموزش، یادگیری و پژوهش برایمان به طور چشمگیری کاهش یابد.
در دوران کرونا، همه ما استفاده از فضای آموزش مجازی را درک کردیم، یادگیری و یاددهی در فضای مجازی در نرم افزارهای گوناگون را تجربه کردیم. پس دیگر این آمادگی را داریم که با فراهم شدن زیرساخت‌های موجود، از توفیق اجباری حاصل شده از دوران کرونا بهره مند شویم و برای آموزش به دنیای ۳ بعدی هم گریزی بزنیم!
منبع: ایسنا
