قراردادهای هوشمند (smart contracts) برنامه‌های رایانه‌ای یا پروتکل‌هایی برای تراکنش‌های خودکار هستند که در یک بلاکچین ذخیره می‌شوند و در پاسخ به شرایط خاصی اجرا می‌شوند. به عبارت دیگر، قراردادهای هوشمند، اجرای توافق‌ها را به‌طور خودکار انجام می‌دهند تا طرفین در اسرع وقت و بدون دخالت واسطه به نتیجه دست یابند.

قراردادهای هوشمند قراردادهایی خود اجرا شونده (self-executing) هستند که مفاد قرارداد خریدار و فروشنده مستقیماً در کدهای برنامه نویسی آن‌ها نوشته می‌شود.

به گفته نیک سابو (Nick Szabo)، دانشمند کامپیوتر آمریکایی که در سال 1998 ارز مجازی به نام «بیت گلد» (Bit Gold) را ابداع کرد، قراردادهای هوشمند پروتکل‌های تراکنش کامپیوتری هستند که شرایط قرارداد را اجرا می‌کنند. استفاده از قرارداد هوشمند تراکنش‌ها را قابل ردیابی، شفاف و برگشت ناپذیر می‌کند.

از آنجایی که قراردادهای هوشمند دیجیتالی و خودکار هستند، هیچ فرآیند کاغذبازی وجود ندارد و هیچ زمانی صرف اصلاح خطاهایی که ممکن است هنگام نوشتن اسناد با دست رخ دهد، نمی‌شود.

از آنجایی که سوابق تراکنش‌های بلاکچین رمزگذاری شده است، هک کردن آن‌ها بسیار دشوار است. علاوه بر این، از آن‌جا که در یک دفتر کل توزیع شده (بلاکچین) هر ورودی به ورودی‌های قبل و بعد از خود پیوند خورده است، هکرها مجبور می‌شوند برای تغییر حتی یک اطلاعات جزئی، کل زنجیره (بلاکچین) را تغییر دهند، که این کار شدنی نیست.

قراردادهای هوشمند نیاز به واسطه‌ برای انجام تراکنش و همچنین تأخیر زمانی و کارمزدهای همراه با آن را از بین می‌برند.

استفاده از بلاکچین در فرآیند رأی‌گیری می‌تواند مشکلات رایج را از بین ببرد. سیستم رأی‌گیری متمرکز با مشکلاتی روبه‌رو است از جمله هویت جعلی، اشتباه شمارش، یا جهت‌گیری مقامات رأی دهنده. با استفاده از قرارداد هوشمند، شرایط و ضوابط از پیش تعریف شده خاصی در قرارداد درج میشود. هیچ رأی دهنده‌ای نمی‌تواند با هویت دیجیتالی غیرواقعی رأی دهد. شمارش آرا دقیق است. هر رأی در یک شبکه بلاکچین ثبت می‌شود و شمارش به صورت خودکار بدون دخالت طرف سوم محاسبه می‌شود.

هر شناسه فقط می‌تواند یک بار رأی بدهد. صحت فرآیند توسط کاربران خود شبکه بلاکچین انجام می‌شود. فرآیند رأی‌گیری می‌تواند در یک بلاکچین عمومی یا در یک بلاکچین مبتنی بر سازمان خودمختار غیرمتمرکز (DAO) انجام گیرد. در نتیجه هر رأی در دفتر توزیع شده ثبت می‌شود و اطلاعات قابل تغییر نیستند.

اسمارت کانترکت‌ها به شما این امکان را می‌دهند که سیستم‌های رأی‌گیری ایجاد کنید، اعضای آن‌ها را حذف یا اضافه کنید، قوانین رأی‌گیری، مدت زمان بحث و گفت‌وگو یا قانون اکثریت را تغییر دهید. به عنوان مثال، می‌توانید در یک سازمان خودمختار غیرمتمرکز یا دائو، برای یک طرح پیشنهادی یک رأی‌گیری انجام دهید.

قراردادهای هوشمند مبتنی بر اتریوم می‌توانند برای ایجاد توکن‌های دیجیتالی و انجام تراکنش‌ها استفاده شوند. شما می‌توانید ارز دیجیتالی خود را طراحی و منتشر و یک توکن قابل معامله ایجاد کنید. توکن‌ها از یک API استاندارد بهره می‌برند. در بلاکچین اتریوم، استاندارد ERC 20 وجود دارد که به قرارداد اجازه می‌دهد به طور خودکار به هر کیف پولی دسترسی پیدا کند. در نتیجه، می‌توانید یک توکن قابل معامله با یک عرضه ثابت ایجاد ‌کنید.

فرض کنید می‌خواهید کسب و کاری را راه اندازی کنید که نیاز به سرمایه دارد. اما چه کسی به فردی که نمی‌شناسد یا اعتماد ندارد پول قرض می‌دهد؟ قراردادهای هوشمند در اینجا نقش مهمی دارند. با اتریوم، می‌توانید قرارداد هوشمندی یا اسمارت کانترکتی بسازید که سرمایه‌های سرمایه‌گذاران را تا یک تاریخ معین یا رسیدن به یک نتیجه خاص، قفل نگه دارد. سیستم‌های تأمین مالی متمرکز مشکلات زیادی در این موضوع دارند. برای حل این موضوع، می‌توان از یک DAO (سازمان خودمختار غیرمتمرکز) برای تأمین مالی جمعی استفاده کرد. شرایط و ضوابط در قرارداد کدنویسی شده و به هر سرمایه‌گذار یک توکن داده می‌شود. همچنین هر کمک مالی در بلاکچین ثبت می‌شود.

از آنجایی که قراردادهای هوشمند نمی‌توانند استعلام‌های HTTP را ارسال کنند، نمی‌توانند اطلاعاتی درباره رویدادهای «دنیای واقعی» به دست آورند. این به دلیل طراحی قراردادهای هوشمند است.

قراردادهای هوشمند می‌توانند برای تراکنش‌های ساده اقتصادی، مانند انتقال پول از شخص A به شخص B و همچنین برای مدیریت دسترسی هوشمند در اقتصاد اشتراکی استفاده شوند.

قراردادهای هوشمند در بانکداری، بیمه، انرژی، دولت الکترونیک، مخابرات، تجارت موسیقی، هنر، آموزش و بسیاری از صنایع دیگر کاربرد دارند.