توکن غیرمثلی پویا (dynamic NFT) یا به‌اختصار dNFT نوعی توکن غیرمثلی است که به‌گونه‌ طراحی شده که ویژگی‌های آن باتوجه‌به شرایط جدید تغییر می‌کنند. بیشترین کاربرد توکن‌های غیرمثلی پویا در صنعت بازی‌های بلاک چینی است؛ چراکه NFTهای درون‌ بازی را می‌توان طوری طراحی کرد که شکل و قابلیت آن‌ها با ارتقای بازیکن به مرحله بعد تغییر پیدا کند.

توکن‌‌های غیرمثلی (NFT) به معرفی نیازی ندارند. در‌حال‌حاضر، آن‌ها بخش مهمی از صنعت بلاک چین به‌شمار می‌روند و دامنه شهرت و کاربردپذیری خود را فراتر از مرزهای پروژه‌های ارز دیجیتال هم گسترش داده‌اند. بااین‌همه، اکثر توکن‌های غیرمثلی فعلی ویژگی‌هایی ایستا و ثابت دارند.

به‌عبارت‌دیگر پس از ثبت روی بلاک چین، شکل و شناسه‌ها و اَبَرداده این توکن‌ها یکسان باقی می‌مانند و تغییر نمی‌کنند. حال توکن غیرمثلی پویا و متغیری را تصور کنید که با وجود حفظ اصالت و امنیت، می‌تواند شکل‌ها و قالب‌های مختلفی پیدا کند.

درواقع، توکن‌های غیرمثلی پویا به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که پس از تحقق معیارهایی خاص یا در پاسخ به محرک‌های ازپیش‌تعریف‌شده، تغییر پیدا کنند. این توکن‌ها از فناوری قراردادهای هوشمند و اوراکل‌های غیرمتمرکز برای ارتباط‌گرفتن با دنیای خارج از بلاک چین استفاده می‌کنند.

در این مقاله به‌کمک مطلبی از وب‌سایت کوین‌گیکو، توکن غیرمثلی پویا و نحوه کارکرد آن را بررسی می‌کنیم. سپس، با مزایا و معایب این نوع توکن غیرمثلی آشنا می‌شویم و در پایان، به برخی از کاربردهای فعلی این نوع NFT اشاره می‌کنیم. برای شناخت بیشتر نسل جدید NFTها، تا پایان این مقاله ما را همراهی کنید.

توکن‌‌ غیرمثلی پویا چیست؟

در تعریفی ساده، توکن غیرمثلی پویا (dynamic NFT) یا به‌اختصار dNFT نوعی توکن غیرمثلی است که داده‌های آن در پاسخ به محرک‌های خارجی تغییر می‌کنند. این محرک‌ها براساس معیارهایی ازپیش‌برنامه‌ریزی‌شده و منعطف، آغازگر تغییرات منحصربه‌فردی می‌شوند. به‌عنوان مثال، در بازی‌های بلاک چینی توکن‌های غیرمثلی درون‌ بازی را می‌توان به‌گونه‌ای طراحی کرد که شکل و قابلیت آن‌ها با ارتقای بازیکن به مرحله بعد تغییر پیدا کنند.

گفتنی است فناوری توکن غیرمثلی پویا از مدت‌ها پیش وجود داشته و حتی در سال ۲۰۱۷ در بازی کریپتوکیتیز استفاده شده است. بااین‌همه، این نوع توکن امروزه کاربردهای بیشتری پیدا کرده و مهم‌تر شده است. به‌عنوان مثال، در ژوئن‌۲۰۲۱ ستاره بسکتبال، لاملو بال (LaMelo Ball)، با عرضه NFTهای ویژه‌ای که شکل آن‌ها باتوجه‌به داده‌های خارجی تغییر می‌کرد، وارد فضای توکن‌های غیرمثلی شد.

به‌عنوان نمونه، اگر بازیکن برنده جوایزی مانند «بهترین بازیکن تازه‌کار سال» می‌شد، ارزش توکن NFT هم افزایش می‌یافت. جالب است بدانید که توکن‌های لاملو بال اکنون به‌عنوان نمونه‌هایی ساده و اولیه از توکن‌های غیرمثلی پویا در نظر گرفته می‌شوند و dNFTها از آن زمان تاکنون، شاهد پیشرفت گسترده‌ای بوده‌اند.

توکن‌ غیرمثلی پویا چگونه کار می‌کند؟

توکن‌های غیرمثلی پویا شناسه‌های منحصربه‌فرد خود را در بلاک چین حفظ می‌کنند؛ اما اَبَرداده و ظاهر این توکن‌ها براساس وضعیت جدید قرارداد هوشمند توکن و در پاسخ به داده‌های خارجی تغییر می‌کند. بنابراین، آن‌ها همان توکن‌‌های غیرمثلی، اما با ویژگی‌هایی جدید هستند. سه عنصر اصلی تشکیل‌دهنده dNFTها عبارت‌اند از: استاندارد ERC1155 توکن غیرمثلی و مجموعه‌ای از قراردادهای هوشمند و اوراکل غیرمتمرکز.

استاندارد توکن ERC1155 چیزی بین استاندارد توکن غیرمثلی ERC721 و استاندارد توکن مثلی ERC۲۰ است. استاندارد ERC1155 منعطف است و به توکن اجازه می‌دهد تا براساس داده‌های قرارداد هوشمند تغییر کند.

اوراکل‌ها سیستم‌های مدیریتی و فیدهای داده‌ای هستند که سیستم را به جهان بیرونی متصل می‌کنند. اوراکل‌ها پس از کسب داده‌های مطمئن، آن‌ها را به قراردادهای هوشمند انتقال می‌دهند. درواقع، در صنعت امور مالی غیرمتمرکز و سایر سیستم‌های بلاک چینی که به داده‌های مطمئن از منابع خارجی احتیاج دارند، اوراکل‌های غیرمتمرکزی همچون چین‌لینک کاربردهای فراوانی پیدا کرده‌اند.

در توکن‌های غیرمثلی پویا نیز، اوراکل‌ها همین کار را انجام می‌دهند و تنها منبع داده برای این توکن‌ها هستند. آن‌ها داده‌ها را مرتب می‌کنند و تغییرات لازم را به قراردادهای هوشمند dNFTها اطلاع می‌دهند. قرارداد هوشمند نیز فرایند تغییر اَبَرداده‌ را مدیریت می‌کند. این قرارداد به‌گونه‌ای طراحی شده است که بتواند اطلاعات را از اوراکل‌ها به‌دست آورد و تغییرات خودکار را روی داده‌های مرتبط ایجاد کند.

نحوه کارکرد dNFT

به‌طور خلاصه، استاندارد ERC1155 به‌کمک مجموعه‌ای از اَبَرداده‌ها و قرارداد هوشمند مرتبط با اوراکل ساخته می‌شود. اوراکل با محیطی خارج از بلاک چین در ارتباط است و داده‌های برون‌زنجیره‌ای دریافت می‌کند. بعد از دریافت داده‌های جدید، اوراکل آن‌ها را به قرارداد هوشمند توکن‌‌ غیرمثلی پویا منتقل می‌کند.

سپس، قرارداد هوشمند اطلاعات لازم را از اوراکل انتخاب می‌کند و به‌صورت خودکار، اَبَرداده توکن‌ غیرمثلی را طبق الگوریتمی ازپیش‌طراحی‌شده تغییر می‌دهد. این فرایند در قالب سیستمی نیمه‌باز برای توکن غیرمثلی انجام می‌شود و مزایای ویژه‌ای دارد که در‌ادامه، به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

مزایا و معایب توکن‌‌ غیرمثلی پویا

سیستم منعطف بلاک چینی مانند توکن‌ غیرمثلی پویا می‌تواند مزایای متعددی داشته باشد. درادامه، به دو نمونه از این مزایا اشاره می‌کنیم.

• فعالیت و تعامل کاربر: توکن‌ غیرمثلی پویا سیستمی نیمه‌باز به‌شمار می‌رود که براساس دسترس‌پذیری داده‌ها کار می‌کند و کانال‌ ارتباطی مؤثر و تعاملی و دوطرفه شکل می‌دهد. به‌عنوان مثال، dNFT هواشناسی می‌تواند تغییرات آب‌وهوایی را نشان دهد یا ظاهر dNFT درون‌ بازی می‌تواند براساس پیشرفت یا تخصص بازیکن تغییر پیدا کند.
• کاربردپذیری و پذیرش عمومی: توکن‌‌های غیرمثلی ایستا محدود هستند و اطلاعات آن‌ها در طول زمان ثابت باقی می‌ماند. بدین‌ترتیب، تعداد انگشت‌شماری از این توکن‌ها می‌توانند در سیستم تعاملی جا بگیرند. ازاین‌رو، کاربرد توکن‌های غیرمثلی سنتی معمولاً از تصاویر پروفایل فراتر نمی‌رود. درمقابل، توکن غیرمثلی پویا محدود نیست و می‌توان آن را در سیستم‌های گسترده‌تری به‌کار گرفت. درواقع، توکن‌‌های غیرمثلی پویا به‌خوبی با بسیاری از سیستم‌های دنیای واقعی مانند املاک و مستغلات و حتی رهگیری وسایل نقلیه سازگار می‌شوند. در‌ادامه این مقاله، به مثال‌های بیشتری از این کاربردها اشاره می‌کنیم.

معایب توکن‌‌ غیرمثلی پویا

درکنار مزیت‌ها و دستاوردهای توکن‌های غیرمثلی پویا، بد نیست به برخی از معایب آن‌ها هم اشاره کنیم:

• نیاز به منابع پیشرفته: به‌لطف اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های موجود، ساخت توکن‌های غیرمثلی ایستا حتی برای سازندگان غیرحرفه‌ای و غیرفنی هم چندان دشوار نیست. بااین‌حال، ساخت (مینت) توکن‌های غیرمثلی پویا به دانش و تخصص بیشتری احتیاج دارد. علاوه‌بر فرایند مینت معمولی NFT، فرد باید دانش کاملی از چگونگی کارکرد قراردادهای هوشمند و فناوری اوراکل داشته باشد تا بتواند توانایی‌های تعاملی و ویژگی‌های تغییرپذیر توکن‌های غیرمثلی پویا را به‌خوبی توسعه دهد.
• نیاز به منابع محاسباتی زیاد: فرایند مینت توکن غیرمثلی معمولی به منابع محاسباتی زیادی احتیاج ندارد. درمقابل برای ساخت توکن‌های غیرمثلی پویا، توسعه‌دهنده باید روی قراردادهای هوشمند و اوراکل‌های متعددی کار کند؛ بنابراین، به منابع محاسباتی نرم‌افزاری و سخت‌افزاری بسیار بیشتری نیاز دارد. گفتنی است حتی پس از مینت توکن، مدیریت و نگه‌داری NFTهای پویا به منابع محاسباتی بیشتری احتیاج دارد و درنهایت، حفظ توکن غیرمثلی پویا هزینه بیشتری روی دست سازنده و مالک می‌گذارد.
• افزایش ریسک امنیتی: توکن‌‌های غیرمثلی پویا برای تعامل مداوم با اوراکل‌هایی طراحی شده‌اند که داده‌های برون‌زنجیره‌ای را استخراج می‌کنند. همچنین، داده‌هایی که از این تعامل به‌دست می‌آیند، باعث تغییر مداوم در اَبَرداده‌ها می‌شوند. بنابراین، توکن‌های غیرمثلی پویا برای محیط خارج از بلاک چین باز هستند و درمقابل حمله احتمالی بازیکنان مخرب آسیب‌پذیرتر به‌نظر می‌رسند. اگر اوراکل به‌خطر بیفتد، هکر می‌تواند اقدامات امنیتی بلاک چین را دور بزند و سیستم را هک کند. بدین‌ترتیب، مهاجم به‌صورت بالقوه به سیستم بلاک چین و کیف پول حمله‌شده دسترسی پیدا می‌کند.

کاربردهای توکن‌ غیرمثلی پویا چیست؟

توکن‌‌ غیرمثلی پویا کاربردهای فراوانی دارد که درادامه مقاله، فقط به چند نمونه از آن‌ها اشاره می‌کنیم. نباید فراموش کنیم که این توکن‌ها به‌تازگی مدنظر قرار گرفته‌اند و احتمال می‌رود کاربردهای بسیار بیشتری در آینده داشته باشند.

گیمینگ

پروژه‌های گیم‌فای و بازی‌های غیرمتمرکز یکی از کاربردهای رایج توکن‌‌های غیرمثلی هستند. سیستم پاداش در گیم‌فای و بازی‌های مبتنی‌بر بلاک چین براساس توکن‌های غیرمثلی کار می‌کند. بازیکنان نیز به‌لطف توکن‌های غیرمثلی از مالکیت کامل آیتم‌های درون‌ بازی خود لذت می‌برند. در بازی‌های بلاک چینی، NFTها می‌توانند شخصیت‌ها و توانایی‌های آن‌ها را هم نشان دهند. بااین‌حال، این توکن‌ها ثابت و ایستا هستند و در اغلب مواقع، باید توکن غیرمثلی جدیدی در بازی ایجاد شود تا بتوان تغییر ویژگی‌های بازی و شخصیت‌ها را نشان داد.

توکن‌های غیرمثلی پویا در این مواقع کمک بزرگی می‌کنند و می‌توانند طراحی بازی‌های غیرمتمرکز را به سطح جدیدی ارتقا دهند. توکن‌های غیرمثلی پویا به گیمرها اجازه می‌دهند تا از NFT واحد برای نشان‌دادن شخصیت یا سایر آیتم‌های درون‌ بازی در تمام طول بازی استفاده کنند و آن را به‌طور مداوم در هر مرحله تغییر دهند.

به‌عنوان مثال، هنگامی‌که گیمر در بازی‌های نقش‌آفرینی می‌خواهد کاراکتر یا ویژگی‌های آن را تغییر دهد، می‌تواند از توکن‌های غیرمثلی پویا و تغییرپذیر برای نشان‌دادن توانایی‌های جدید شخصیت استفاده کند. به‌همین‌ترتیب، آیتم‌های درون‌ بازی هم به‌کمک این توکن‌ها می‌توانند با وجود حفظ شناسه اولیه توکن روی بلاک چین، شکل خود را تغییر دهند. برای مثال، شمشیری واحد در بازی می‌تواند قابلیت‌های جدیدی کسب کند و درعین‌حال، ثابت باقی بماند.

به‌کارگیری توکن‌های غیرمثلی پویا در بازی‌های غیرمتمرکز می‌تواند در مصرف منابع صرفه‌جویی کند و تجربه‌ای همه‌جانبه‌تر دراختیار گیمرها قرار دهد. ازاین‌رو، توکن‌های غیرمثلی پویا می‌توانند تأثیر انکارناپذیری روی آینده بازی‌های بلاک چینی بگذارند.

سومانستار

سومانستار (Sui Monstar) یکی از بازی‌های بلاک چینی و غیرمتمرکزی است که به‌واسطه شخصیت‌هایی مبتنی‌بر dNFT طراحی شده‌ است. همراه با بازی گیمرها، ویژگی‌هایی مانند سلامتی و روابط دوستی و لوازم جانبی نیز در شخصیت‌های بازی به‌روز می‌شوند و تغییر پیدا می‌کنند. اگرچه توکن‌های غیرمثلی پویا هنوز در مراحل اولیه حیات خود به‌سر می‌برند، می‌توان پیش‌بینی کرد که پلتفرم‌های بازی بیشتری در آینده از طراحی مبتنی‌بر dNFT استفاده کنند.

املاک و زمین‌های مجازی

درحال‌حاضر، یکی از کاربردهای مهم و رایج توکن‌های‌ غیرمثلی خریدوفروش زمین‌های مجازی است. در این فضا، توکن‌های غیرمثلی نقش زمین‌های مجازی را ایفا می‌کنند و دارنده توکن مالک واقعی زمین محسوب می‌شود. توکن‌‌های غیرمثلی املاک اَبَرداده‌هایی دارند که در زمان مینت توکن، ثبت می‌شوند و ویژگی‌های دارایی همچون اندازه زمین را توصیف می‌کنند.

بااین‌حال، اطلاعات مربوط به ملک تقریباً هیچ‌وقت یکسان باقی نمی‌مانَد. طی روال مدیریت معمول و توسعه زمین‌ها، بخشی از اطلاعات زمین تغییر می‌کنند و توکن‌های غیرمثلی ثابت به‌دلیل ماهیت تغییرناپذیر خود نمی‌توانند تغییرات جدید داده را انعکاس دهند. این‌جاست که توکن‌های غیرمثلی پویا وارد عمل می‌شود.

پروژه‌های املاک می‌توانند توکن‌ غیرمثلی پویا را با قرارداد هوشمند و اوراکل عرضه کنند که با تغییر فوری اطلاعات اَبَرداده، تغییرات ویژگی‌های زمین را نشان می‌دهد. به‌عنوان مثال، پلتفرم املاک مجازی کدد استیت (Coded Estate) سیستمی را مبتنی‌بر توکن‌های غیرمثلی پویا و قراردادهای هوشمند و فناوری دانش‌ صفر ایجاد کرده است.

این پروژه درکنار فراهم‌کردن بازار اجاره کوتاه‌مدت ملک و دسترس‌پذیری خانه‌های پیشرفته، نوآوری و پیشرفت را وارد فضای سنتی املاک و مستغلات می‌کند. این پروژه امیدوار است بتواند با افزایش شفافیت و نقدینگی و کارایی، بازاری غیرمتمرکزتر در جهان املاک مجازی بسازد.

هنر

بخش زیادی از فضای توکن‌های غیرمثلی به هنر اختصاص دارد. توکن‌هایی مانند کریپتوپانک‌ها (Cryptopunks) و بورد ایپ یات کلاب (BAYC) که به‌نوعی در دسته آثار هنری جای می‌گیرند، تاکنون بر جهان NFTها سلطه کرده‌اند. بااین‌حال، توکن‌‌های غیرمثلی پویا به‌تدریج توجه سازندگان و مجموعه‌داران آثار هنری دیجیتال را به خود جلب می‌کنند.

توکن‌هایی همچون «Ties that Bind» و «Weather Jar» که آن‌ها را هنرمندانی همچون شاوون ونگ (Shavonne Wong) و زِنوی (Zenavi) ساخته‌اند، از فناوری توکن غیرمثلی پویا استفاده می‌کنند. این آثار هنری در پاسخ به رویدادهای خاص شکل خود را تغییر می‌دهند.

اَبَرداده مجموعه «Ties that Bind» براساس اطلاعات برون‌زنجیره‌ای همچون تغییر در سن هنرمند یا ترافیک بلاک چین عوض می‌شوند و اَبَرداده اثر «Weather Jar» هم طبق زمان و آب‌وهوا در جاکارتا، پایتخت اندونزی، تغییر می‌کند.

در فضای هنر دیجیتال، کاربردهای توکن‌های غیرمثلی پویا پیوسته در حال‌ افزایش است. قابلیت dNFTها برای تغییر شکل، تأثیر درخورملاحظه‌ای بر ارزشی می‌گذارد که هنر دیجیتال به این توکن‌ها می‌دهد.

رویدادهای تأمین سرمایه

همان‌طورکه توکن‌های مثلی همچون اتر و بیت کوین واسطه‌ای برای تأمین سرمایه محسوب می‌شوند، توکن‌های غیرمثلی هم می‌توانند واسطه‌های جدیدی برای جمع‌آوری سرمایه در پروژه‌های جدید باشند. این پروژه‌ها ممکن است خیریه یا انتفاعی باشند.

به‌عنوان مثال، «منابع تجدیدپذیر» (Regenerative Resources) از توکن‌های غیرمثلی برای تأمین بودجه پروژه محیط‌زیستی خود استفاده می‌کند. این پروژه توکن غیرمثلی پویایی عرضه کرد که با هربار فروش مجدد توکن، قالب جدیدی پیدا می‌کند.

بیشتر بخوانید  مزایا و معایب برنامه‌نویسی / از بازار کار مناسب تا نیاز به همیشه به روز بودن