مارک زاکربرگ روی متاورس به عنوان چشم‌اندازی برای یک واقعیت مجازی خیلی حساب کرده بود و با تمام امپراتوری خود روی آن شرط بسته بود، اما ایده محبوب او توسط تبلیغات فزاینده پیرامون هوش مصنوعی (AI) کنار گذاشته شد.

منتقدان متوجه شده بودند که متا در حال تغییر آهنگ خود است و تفاوت بین بیانیه ماه نوامبر زاکربرگ که در آن او پروژه متاورس را به عنوان یک مسئله اولویت بالا توصیف کرده بود و یادداشت ماه مارس که در عوض بر روی چگونگی پیشرفت هوش مصنوعی تمرکز داشت را یادآوری کردند.

البته مارک زاکربرگ نمی‌خواهد شکست را بپذیرد و روایت خود را دارد و می‌گوید: ما سال‌ها است که روی هوش مصنوعی و متاورس تمرکز کرده‌ایم و به تمرکز روی هر دو ادامه خواهیم داد… ساخت متاورس یک پروژه بلندمدت است، اما منطق آن ثابت است و ما به آن متعهد هستیم.

اما بیش از 18 ماه پس از تغییر نام فیس‌بوک به متا – که نشان‌دهنده اعتقاد راسخ زاکربرگ به جایگزینی اینترنت با متاورس بود – به نظر می‌رسد آینده‌ای که او وعده می‌داد اصلا از قبل نزدیک‌تر نباشد.

مجموعه‌ای از هنر مفهومی، نمایش‌های فناوری و دستگاه‌های خلاقانه جای خود را به مجموعه‌ای از پیشرفت‌های محدود داده‌اند. این شرکت حتی برای تعریف آنچه دنبال آن است با مشکل مواجه است. نیک کلگ، معاون سابق نخست‌وزیر بریتانیا که در حال حاضر رئیس امور جهانی متا است، در یک پست وبلاگ طولانی که در ماه می گذشته منتشر شد، این جاه‌طلبی را با تعداد زیادی عبارت مبهم و نامعلوم وصف کرد.

متاورس یک تکامل منطقی است. این نسل بعدی اینترنت است – یک تجربه همه‌جانبه‌تر و سه‌بعدی. نسخه‌های اولیه آن در حال حاضر در دنیای مجازی بازی‌هایی مانند Roblox، Minecraft و Fortnite وجود دارد. این تکنولوژی از فناوری‌هایی مانند واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) استفاده می‌کند که با وجود تازگی در حال استفاده هستند.

با این همه کلگ اصرار داشت، این مفهوم محدود به ابزارهای ویژه‌ای نیست و گفت که متاورس فقط مربوط به جهان‌های مجزای واقعیت مجازی نیست، جایی که ما هدست‌هایی می‌زنیم تا ما را از محیط خود در دنیای فیزیکی خارج و به جایی جدید منتقل کند.

به باور کلگ متاورس از استفاده از آواتارها یا دسترسی به فضاهای متاورس در تلفن شما تا واقعیت افزوده‌ای که تصاویر تولید شده توسط رایانه را بر روی دنیای اطراف ما پخش و تجربیات واقعیت ترکیبی که محیط فیزیکی و مجازی را با هم ترکیب می‌کنند، گسترش می‌یابد.

در تحقیقی که توسط متا در این ماه انجام شد، شرکت مشاوره دیلویت گفت که متاورس می‌تواند تا سال 2035 تنها به بریتانیا «بین 40 تا 75 میلیارد پوند در تولید ناخالص داخلی اضافی» سود بدهد.

گزارش 25 صفحه‌ای – که یکی از 9 گزارشی است که برای هر بازار بزرگی که متا در آن فعالیت می‌کند، از “متاورس و پتانسیل آن برای ایالات متحده” تا “فعال کردن متاورس در جنوب صحرای آفریقا” تهیه شده است – به طور خوش‌بینانه استدلال می‌کند که “یک بازار و فرصت اقتصادی بزرگ وجود دارد”. این گزارش نتیجه می‌گیرد که مزایای متاورس می‌تواند به 2.4 درصد از تولید ناخالص داخلی برسد. برای رسیدن به این ارقام دیلویت تقریباً همان تعریف مبهم کلگ را به کار برد، اما تعریف را گسترده‌تر کرد و کل فضای ارزهای دیجیتال را به عنوان یک مزیت جانبی متاورس به کار برد.

در این گزارش آمده است: برخی از رقبای متا بیشتر شبیه بلاک‌چین‌هایی هستند که موتورهای سه‌بعدی ابتدایی به آن متصل شده‌اند: جهان‌های مجازی مانند Decentraland و Sandbox زمین و اشیا را با پول دنیای واقعی معامله می‌کنند، اما در نهایت تعداد کمی از کاربران فعال را جذب می‌کنند.

دیلویت گزارش داد که با تکیه بر متاورس بازارهای جدیدی شکل می‌گیرد، شاید بپرسید چه بازارهای جدیدی؟ خوب، باشگاه فوتبال لیورپول یک مجموعه NFT (توکن غیرقابل‌تعویض) را در مارس 2022 راه‌اندازی کرد و 1.13 میلیون پوند درآمد داشت، حتی با این که 95٪ از این کلکسیون دیجیتال فروخته نشد. چند ماه بعد، لیورپول 85 میلیون پوند برای داروین نونیز، مهاجم بنفیکا هزینه کرد، بنابراین منصفانه است که حدس بزنیم که مجموعه NFT تأثیر زیادی بر سود باشگاه در سال جاری نداشته است.

دیلویت اصرار دارد که آموزش نیز می‌تواند به متاورس راه پیدا کند. متاورس می‌تواند به تغییر فضای کلاس درس کمک کند و در عین حال به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد از هزینه‌های مهاجرت و زندگی در بریتانیا اجتناب کنند. این می‌تواند برای حدود 600000 دانشجوی بین‌المللی که در حال حاضر در دانشگاه‌های بریتانیا تحصیل می‌کنند، موهبتی باشد. مراقبت‌های بهداشتی، صنعت، سرگرمی‌های زنده – و حتی مشاغل اداری قدیمی نیز می‌توانند با کمک متاورس به‌روز شوند.

متا باید بتواند دیگران را متقاعد کند، اما واقعیت این است که حتی سهام‌داران خودش هم شروع به اعتراض کرده‌اند. این شرکت تنها در سال گذشته 13.7 میلیارد دلار از ارزش “آزمایشگاه‌های واقعیت” خود که تحقیقات در زمینه واقعیت مجازی و فناوری واقعیت افزوده را انجام می‌دهد، از دست داده است. در یک پست وبلاگی در دسامبر 2022 رئیس این واحد، اندرو باسورث، پیش‌بینی کرد که یک‌پنجم کل هزینه‌های شرکت در سال جاری به این واحد اختصاص می‌یابد.

با وجود سال‌ها سرمایه‌گذاری، هنوز تنها یک حوزه واقعی وجود دارد که فناوری زیربنایی متاورس در آن واقعاً نتیجه می‌دهد: بازی‌های ویدئویی.

هدست Meta’s Quest 2، یک دستگاه مستقل 400 پوندی و رهبر بازار است که می‌تواند برخی از محبوب‌ترین بازی‌های واقعیت مجازی موجود در بازار را مدیریت کند، از جمله بازی ریتم متعلق به متا و Beat Saber. این هدست را به یک کامپیوتر بازی قدرتمند وصل کنید و می‌تواند حتی بیشتر بازی کنید، از جمله Half-Life Alyx که مورد تحسین منتقدان قرار گرفته است. مشکل اینجا است که خارج از دنیای بازی استفاده کمی برای آن هدست وجود دارد.

نکته جالب و شاید عجیب تعریف متا از متاورس است که شاید با ذهنیت عمومی بسیار متفاوت باشد. اگر ارائه‌های متا را دیده باشید می‌بینید که متا فیلترهای واقعیت افزوده در اینستاگرام را هم به عنوان متاورس به حساب می‌آورد.

اپل وارد متاورس می‌شود؟

حالا به نظر می‌رسد باید منتظر ورود اپل به بازی متاورس باشیم. در 5 ژوئن، اپل قرار است پرده از یک راز مهم دنیای تکنولوژی بردارد؛ هدست واقعیت مجازی اپل.

با کنار هم قرار دادن نشت‌های اطلاعاتی زنجیره تأمین، گزارش‌های رسیده از کالیفرنیا و زمینه‌ای که این شرکت با توسعه‌دهندگان ایجاد کرده است، واضح است که سازنده آیفون قصد دارد رویکردی کاملاً متفاوت از رقیب خود داشته باشد. ما با یک محصول چند هزاردلاری مواجه هستیم که قصد دارد در بلندمدت به جایی برسد که مردم وقتی قصد صحبت با هم را دارند نیاز به درآوردن آن نداشته باشند.

مانند چیزهای دیگر در فضای متاورس، زمانی که برای یک دهه برنامه‌ریزی می‌کنید، این چشم‌انداز منطقی به نظر می‌رسد؛ اما سوال مهم این است آیا اپل به هدف خود می‌رسد؟ مارک زاکربرگ تا کی می‌تواند هزینه کند؟