فیروز نادری، معاون پیشین مدیرکل تنظیم راهبردهای آزمایشگاه پیشرانش جت در ناسا و مدیرکل اکتشافات منظومهٔ شمسی (از ۱۵ اوت ۲۰۱۱) بود که در فوریهٔ ۲۰۱۶ بازنشسته شد.
روز چهارم خردادماه سال جاری بود که خبر فلج شدن فیروز نادری در رسانههای مختلف منتشر شد. ساعاتی پس از انتشار این خبر بود که در صفحه شخصی این دانشمند ایرانی در فیسبوک متنی منتشر شد که نشان میداد به دلیل او افت ضربان قلب و برخورد سرش به دیوار، دچار آسیبهای سنگینی شده است. این دانشمند ایرانی اعلام کرده بود که عمل جراحی روی گردنش موفقیتآمیز بوده و پروسه بهبود و توانبخشیاش بین چهار تا پنج ماه طول خواهد کشید. حالا پس از گذشت حدود دو هفته، خبر درگذشت این دانشمند ایرانی رسما منتشر شده است.
بیوگرافی
فیروز نادری در ۵ فروردین ۱۳۲۵ در شیراز زاده شد. اصالتاً از طایفهٔ درهشوری یکی از طایفههای ایل قشقایی است.او تحصیلات متوسطهٔ خود را در ایران به اتمام رساند و پس از آن به ایالات متحدهٔ آمریکا مهاجرت کرد و تحصیلات دانشگاهی خود را در رشتهٔ مهندسی برق پی گرفت. وی دورهٔ کارشناسی خود را در دانشگاه ایالتی آیووا و کارشناسی ارشد و دکترای خود را در سالهای ۱۹۷۲ و ۱۹۷۶ در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی به اتمام رساند. نادری، پس از پایان تحصیل به ایران بازگشت و ضمن گذراندن خدمت سربازی، مدتی در مرکز سنجش از دور ایران فعالیت کرد.
همکاری با ناسا
وی در مدت همکاری خود با ناسا مشاغل فنی و مدیریتی متعددی را در زمینهٔ ماهوارههای مخابراتی متحرک، رادارهای سنجش از دور، رصدخانههای تحقیقاتی اخترفیزیک، اکتشاف مریخ و سایر اجرام منظومهٔ شمسی برعهده داشت. نادری از سال ۱۹۹۶ مدیر برنامهٔ منشأ حیات ناسا بود. وی در سال ۱۹۷۶ به JPL پیوست و بهعنوان مدیر آزمایشهای پروازی علوم فضا و مدیر طرح پراکندگیسنجی ناسا به کار پرداخت. علاوه بر این وی در مرکز مدیریت ناسا، سرپرستی برنامهٔ فناوری ارتباطات پیشرفتهٔ ماهوارهای را بر عهده داشت و در JPL نیز مدیر برنامه ماهوارههای متحرک بود. وی از سال ۲۰۰۰ نیز مدیریت برنامهٔ تازهتأسیس برنامهٔ مریخ را بر عهده گرفت. وظیفهٔ مرکز برنامهٔ مریخ آن است که تمام تحقیقات مربوط به مریخ را هدایت و برنامهریزی کند. وی، در فروردین ماه ۱۳۷۹ به سمَت مدیر پروژههای اکتشاف مریخ منصوب شد.
در پی موفقیت کاوشگرهای مریخ، نادری به سمَت معاون و مدیر ارشد برنامهریزی مرکز JPL (آزمایشگاه پیشرانش جت)، از مهمترین مراکز فضایی ناسا منصوب شد و در سمت جدید بهعنوان مسئول طراحی برنامهها و راهبردهای مرکز، تجاربش در ماموریتهای مریخ را در مطالعه سایر بخشهای جهان از زمین تا کهکشانهای دور به کار بست. وی همچنین مسئولیت طراحی چشمانداز راهبردی پنج تا ۲۰ ساله JPL را برعهده داشت.وی در سال ۲۰۱۱ به سمت مدیر پژوهشهای روباتیک منظومه خورشیدی منصوب گشت.
بازنشستگی
فیروز نادری پس از ۳۶ سال فعالیت در ناسا در فوریهی سال ۲۰۱۶ بازنشسته شد. در یک مهمانی که به افتخار او برگزار شد، سیارک 1989 EL1 به افتخار این دانشمند بزرگ، 5515 Naderi نامیده شد. این سیارک توسط ستارهشناس آمریکایی، الئانور اف هلین در آزمایشگاه پالومار سندیگو و در سال ۱۹۸۹ کشف شده است. قطر این سیارک ۷ کیلومتر است و هر ۵٫۲ ساعت یک دور به دور خودش میچرخد و هر ۴٫۴ سال زمینی، یک دور به دور خورشید میگردد. نادری در یکی از مصاحبههایش در مورد این سیارک گفته بود: «من میرم ولی این [سیارک Naderi 5515] خواهد موند.»
نادری پس از بازنشستگی از ناسا بهعنوان مشاور در ناسا و استارتاپهای نوپا فعالیت میکرد. او یک سخنران نیز بود و علاوه بر آن، بهعنوان مربی برای پرورش رهبران آینده در انجمن ایرانی-آمریکایی فعالیت میکرد. نادری در دانشگاههای مختلفی مثل آکسفورد، استنفورد، برکلی، امآیتی، یوسیالای، تورنتو، ویرجینیا تک، بریتیش کلمبیا و بسیاری دانشگاههای معتبر دیگر، سخنرانیهای آموزشی و انگیزشی متعددی برگزار کرده بود. پروفسور نادری در برگزاری دورههای آموزشی مدیریت در دانشگاه استنفورد نیز مشارکت داشت.
درگذشت
در اطلاعیهای که دو هفته پیش همراه با عکسی از او در تخت بیمارستان منتشر شد، آمده بود که او در پی افت ناگهانی ضربان قلب از حال رفته و بهدلیل برخورد سرش به دیوار و جابهجایی مهرهٔ گردن، نخاعش آسیب دیدهاست که باعث شده از گردن به پایین فلج شود. او گفت که عمل جراحیاش دوشنبه ۱ خرداد انجام شده و دوران نقاهتش چهار تا پنج ماه طول میکشد.
فیروز نادری 19 خرداد 1402 و در سن ۷۷ سالگی درگذشت.
